Inleiding

• Tijdens de wereldklimaattop in Bakoe (Azerbeidzjan) hield de president van Azerbeidzjan een presentatie, waarbij hij de olievoorraden van zijn land een geschenk van God noemde, waarvan zijn land ten volle mag profiteren. Een echte zorg voor afbouw van gebruik van fossiele brandstoffen was niet in het belang van zijn land. Andere olieproducerende landen en betrokken oliebedrijven hebben dezelfde grondhouding.
  Het milieu is kind van rekening.


• Het overgrote deel van de supermarktaanbiedingen bestaat uit ongezonde producten blijkt uit een onderzoek van denktank Questionmark, in samenwerking met het Diabetes Fonds, de Hartstichting, de Maag Lever Darm Stichting en de Nierstichting. Al jarenlang is meer dan 80 procent van de aanbiedingen ongezond. Een groeiend aantal mensen met overgewicht en ziektes wordt hierdoor veroorzaakt of verergerd. Dit gedrag van supermarkten verbetert nauwelijks.
  Het rendementsstreven is groter dan de zorg voor de gezondheid.


• De kledingindustrie wordt gekenmerkt door uiterst complexe bedrijfsstructuren, opzettelijk lange en ondoorzichtige productieketens en een hoge mate van geheimzinnigheid over commerciële interacties. Veel bedrijven verzwijgen bewust waar en hoe hun producten worden gemaakt. Vooral goederen die met dwangarbeid zijn gemaakt, zouden moeten worden verboden. Veel bedrijven in de kledingindustrie hebben geen belang bij transparantie omdat dit de winstgevendheid aantast. Hier is sprake van onmenselijke handelspraktijken.


• De tabaksindustrie heeft jarenlang onderzoeken naar de gezondheidseffecten van tabak tegengewerkt met eigen gesponseerde onderzoeken. Nu vipes in opkomst zijn worden onderzoeken naar gezondheidseffecten weer ondersteund.
  De winstgevendheid en continuïteit van deze verslavende industrie wordt belangrijker geacht dan de gezondheid van de afnemers.


• Sociale mediaplatformen zijn eigendom van private aandeelhouders en niet van gebruikers. Dat is een groot risico. Aandeelhouders bepalen de regels. Eigenaren (zoals Musk) misbruiken hun macht om bepaalde stemmen bij verkiezingen te versterken dan wel uit te sluiten. Platforms bevatten een grote hoeveelheid bots, oplichters, racisme en desinformatie. Men is wars van beperkende regelgeving door de overheid.
  Aan consumenten wordt schade toegebracht door valse informatieverstrekking.

Kenmerk van bovenstaande voorbeelden is dat een kleine groep mensen de wil oplegt aan anderen om daar zelf beter van te worden zonder dat het algemeen belang daarmee is gediend. Reden hiervan is dat er geen goede vorm van democratie is gevonden om alle deelnemers te laten meedoen in wat moet worden voortgebracht en op welke wijze.
Het aandeelhoudersmodel wordt beschouwd als een autocratisch model met primaire zeggenschap van aandeelhouders. Wat we nodig hebben is een democratisch model met zeggenschap van essentiële deelnemers.

Onderliggend document bevat een aanbeveling om nader onderzoek te verrichten naar de mogelijkheid om het aandeelhoudersmodel te vervangen door een gelijkwaardigheidsmodel. De mogelijkheden van dit model zijn op hoofdlijnen beschreven. Het biedt een perspectief om kapitaal en arbeid in een eerlijker verhouding tot elkaar te brengen en biedt de mogelijkheid om milieu en sociale maatregelen met meer draagvlak door te kunnen voeren.

In het tweede hoofdstuk worden de belangrijkste bezwaren tegen het aandeelhoudersmodel opgesomd.
Vervolgens wordt het idee van het gelijkwaardigheidsmodel uitgewerkt in hoofdstuk 3. Er wordt een nieuwe jaarrekening geïntroduceerd, waarbij het personeel op de balans komt te staan. De ondernemingsraad krijgt stemrecht in de aandeelhoudersvergadering.
In hoofdstuk 4 worden de economische effecten van het gelijkwaardigheidsmodel behandeld, waarbij vooral het effect op de inflatie en op de belastingheffing wordt besproken. Hoofdstuk 5 de sociale aspecten bespreekt de machtsverandering tussen leiding en ondernemingsraad en de invloed en effect op het inkomen van werknemers.
In hoofdstuk 6 wordt het effect van gelijkwaardigheidsmodel voor enkele bedrijfssectoren kort samengevat.
Hoofstuk 7 behandelt het gelijkwaardigheidsmodel voor non-profit sectoren.
Hoofdstuk 8 gaat over hoe klimaat- en sociale maatregelen beter kunnen worden doorgevoerd met het gelijkwaardigheidsmodel.

Het idee voor een ander besturingssysteem is ontstaan na mijn pensionering waarin er tijd was tot actualisering van mijn economiestudie. Een eerste publicatie in november 2015 voor Follow the Money was feitelijk het startsein voor gedachtenvorming voor meer zeggenschap van werknemers in ondernemingen. De ideeën hebben vorm gekregen in twee boeken: ‘Kapitaal versus Arbeid’ en ‘Een ander kijk op economie’. Maar zo’n ontwikkelingsgang gaat met vallen en opstaan gepaard. Onderdelen uit beide boeken zijn al weer achterhaald.
Onderliggend document is een samenvatting van de kernelementen van het gelijkwaardigheidsmodel. Enkele publicaties hebben plaatsgevonden (zie www.fox-model.nl) en even zo vele publicaties zijn geweigerd of durft men zoiets ingrijpends niet te publiceren.

Andere modellen (zoals Steward Ownership, Coöperaties, Partnerships) geven meer een organisatorisch kader voor gelijke behandeling van kapitaal en arbeid, maar komen niet tot een economische èn organisatorische relatie tussen kapitaal en arbeid.

Doel van dit document is om wetenschappers te interesseren in het fenomeen van gelijke rechten en plichten van kapitaal en arbeid. Er is nog veel te onderzoeken voor dit gelijkwaardigheidsmodel op bedrijfseconomisch, macro-economisch, sociaal, organisatorisch en juridisch gebied. Aanbevolen wordt het fenomeen van gelijkwaardigheid in pilots te onderzoeken. Het grote perspectief mag niet uit het oog worden verloren: De gelijkwaardigheid biedt het vooruitzicht van een eerlijker inkomensverdeling in de wereld en van een proces dat sneller leidt naar een schonere en socialere wereld.  

Terug naar Openingspagina